Xơ vữa động mạch: Nguyên nhân, điều trị và cách phòng tránh
04/06/2021
Xơ vữa động mạch là bệnh lý nguy hiểm, mặc dù diễn biến âm thầm nhưng lại khiến cho người bệnh đứng trước nguy cơ đau tim, đột quỵ và thậm chí tử vong. Vì vậy, mỗi người hãy trang bị cho mình những kiến thức về bệnh để phòng ngừa và có thể xử lý kịp thời khi chẳng may mắc phải.
1. Xơ vữa động mạch là bệnh gì?
Xơ vữa động mạch (hay còn gọi là xơ cứng động mạch) là tình trạng các cholesterol, mỡ xấu, chất thải tế bào, canxi, fibrin (chất đông máu trong máu) tạo thành các mảng bám ở thành mạch, gây tắc nghẽn động mạch. Lúc này, động mạch bị thu hẹp và xơ cứng cản trở quá trình vận chuyển oxy và các chất dinh dưỡng đến các cơ quan bị ảnh hưởng.
Hiện tượng này chỉ xảy ra ở những động mạch lớn và vừa, không xuất hiện ở các động mạch có áp lực thấp như: động mạch phổi, động mạch nhỏ, tĩnh mạch… Tuy nhiên, đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới đột quỵ, tai biến. Do vậy, cần cảnh giác chú ý biểu hiện.
2. Nguyên nhân
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này, cụ thể:
2.1. Chế độ ăn uống thiếu khoa học
Dinh dưỡng không hợp lý là nguyên nhân làm tăng cholesterol toàn phần, từ đó hình thành các lipid, mỡ xấu lắng đọng bám vào thành mạch.
- Dung nạp quá nhiều chất béo bão hòa như: Thịt lợn, thịt bò, thịt dê, trứng, sữa…
- Lạm dụng chất béo cao như: Dầu dừa, đồ ăn đóng sẵn, xúc xích…
2.2. Béo phì, vòng eo lớn
Đây là biểu hiện của rối loạn chuyển hóa. Lúc này cholesterol, chất béo dư thừa không chuyển hóa được sẽ tích tụ, tạo thành các mảng bám trên thành động mạch. Từ đó, cản trở lưu thông máu đến các cơ quan.
2.3. Lười vận động
Vận động thường xuyên giúp tăng cường HDL-Cholesterol (mỡ tốt). Do đó, lười vận động, không tập thể dục làm giảm HDL, tăng LDL-Cholesterol và Cholesterol toàn phần. Điều này gián tiếp hình thành xơ vữa động mạch.
2.4. Hút thuốc lá
Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân làm hỏng thành mạch máu, đồng thời tăng LDL-Cholesterol dư thừa. Lâu dần, mỡ xấu bám vào thành mạch hình thành các mảng xơ vữa.
2.5. Người lớn tuổi
Tuổi càng cao, nguy cơ mắc bệnh càng tăng. Nguyên nhân là do từ tuổi trung niên, chế độ ăn uống sinh hoạt đã khiến cho các mảng bám hình thành trong động mạch. Không chỉ vậy, tính đàn hồi thành mạch ở người già giảm dần khiến cho thành mạch xơ cứng hơn.
2.6. Huyết áp cao
Huyết áp cao có nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ. Bởi, khi tăng huyết áp (luôn ở mức 140/90mmHg), các chất béo sẽ tích tụ trong thành động mạch tạo thành các mảng xơ vữa.
Ngoài ra, các bệnh lý chuyển hóa mạn tính như: Tiểu đường, bệnh thận, suy tuyến giáp… cũng ảnh hưởng tới con đường chuyển hóa lipid máu.
3. Biểu hiện xơ vữa động mạch
Bệnh thường không có triệu chứng gì cho tới khi có biến chứng xảy ra. Tuy nhiên, người bệnh có thể theo dõi tình trạng sức khỏe của mình với các biểu hiện dưới đây. Mỗi loại xơ vữa động mạch lại có biểu hiện khác nhau, cụ thể:
| Phân loại | Mô tả | Triệu chứng |
| Xơ vữa mạch vành | – Động mạch vành thực hiện chức năng cung cấp máu giàu oxy nuôi trái tim.
– Hình thành cục máu đông dẫn đến ngăn chặn một phần hoặc hoàn toàn dòng máu đến tim. Hậu quả gây suy tim, nhồi máu cơ tim. |
– Đau ngực, đau thắt ngực
– Khó thở – Đau đầu – Tê liệt người |
| Xơ vữa động mạch cảnh | Mạch cảnh là mạch cung cấp máu cho tuần hoàn não. Hậu quả xơ vữa mạch cảnh gây ra tình trạng nhồi máu não (hay còn gọi là đột quỵ não) | – Buồn nôn
– Lo lắng, căng thẳng – Đau, tức ngực – Ho nhiều – Choáng váng |
| Xơ vữa mạch chi dưới | Gây ra bệnh động mạch chi dưới | – Chi lạnh, teo cơ
– Mạch chi dưới bắt kém hoặc không bắt được – Chi dưới đau liên tục |
| Phình động mạch | Xơ vữa mạch chủ bụng và chủ ngực dẫn tới phình động mạch chủ. | – Đau ngực
– Đau lưng – Đau bụng – Khàn tiếng, nuốt khó – Khối ở bụng đập theo nhịp tim |
Khi xuất hiện các triệu chứng trên, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khăm và điều trị kịp thời. Bởi, bệnh có thể gây ra biến chứng vô cùng nguy hiểm.
4. Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh
Những người dưới đây có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bệnh thường:
– Tăng huyết áp
– Đái tháo đường
– Rối loạn lipid máu
– Thừa cân béo phì
– Hút thuốc lá
– Ít vận động, lối sống tĩnh tại
– Ăn uống thiếu khoa học
5. Biến chứng xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch được ví như “con dao giết người thầm lặng”. Bởi, bệnh tiến triển âm thầm nhưng gây ra biến chứng vô cùng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
– Tắc động mạch não gây liệt, rối loạn vận động, rối loạn ngôn ngữ.
– Thiếu máu cục bộ có thể dẫn tới tử vong.
– Mảng xơ vữa bong tróc, theo dòng máu đi khắp cơ thể. Có thể dẫn tới tắc mạch máu ở nhiều cơ quan trong cơ thể gây đái tháo đường, rối loạn thị giác, nhồi máu cơ tim…
Với những biến chứng nguy hiểm đó, mỗi người chúng ta nên dự phòng hoặc ít nhất là phát hiện bệnh sớm để điều trị.
6. Phương pháp chẩn đoán bệnh
Việc chẩn đoán bệnh được thực hiện trên lời khai của người bệnh, đặc biệt qua xét nghiệm, hình ảnh học. Cụ thể:
– Siêu âm Doppler mạch máu: Thường làm siêu âm mạch cảnh, mạch thận, mạch chi dưới… để phát hiện sự hẹp, tắc ở các hệ thống mạch.
– Chụp cắt lớp mạch máu có dựng hình: Dùng khi người bệnh có triệu chứng.
– Điện tâm đồ: Phát hiện các dấu hiệu của bệnh tim thiếu máu cục bộ, nhồi máu cơ tim.
– Đo chỉ số ABI: Huyết áp cổ chân – cánh tay để phát hiện bệnh động mạch chi dưới.
– Xét nghiệm máu: Xét nghiệm các chỉ số Cholesterol, Triglyceride, LDL-Cholesterol, HDL-Cholesterol.
7. Điều trị xơ vữa động mạch
Bệnh lý này rất khó để điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, người bệnh có thể áp dụng một số phương pháp dưới đây để ngăn chặn bệnh phát triển.
7.1. Thay đổi lối sống
– Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh bằng cách bổ sung thật nhiều thực phẩm chứa chất xơ, vitamin và khoáng chất như: Rau củ, trái cây, hạt ngũ cốc…
– Hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa hàm lượng chất béo, chất béo bão hòa.
– Tuyệt đối không hút thuốc, uống rượu bia.
– Dành thời gian luyện tập thể dục thường xuyên.
7.2. Sử dụng thuốc tân dược
Việc sử dụng thuốc tân dược là điều không tránh khỏi. Các loại thuốc điều trị cholesterol và huyết áp cao cũng có tác dụng làm chậm và ngăn ngừa chứng xơ vữa động mạch. Đồng thời, giảm nguy cơ bị đau tim, đột quỵ.
Một số nhóm thuốc được chỉ định sử dụng như:
– Nhóm statin
– Nhóm Fibrat
– Aspirin
Việc sử dụng thuốc tây phải thông qua chỉ định của bác sĩ. Bởi, lạm dụng có thể khiến người bệnh có nguy cơ gặp phản ứng phụ.
7.3. Nong mạch vành và đặt stent
Phương pháp này được chỉ định cho những trường hợp bị hẹp động mạch vành ở mức độ 70% trên bao phim chụp mạch vành.
Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nhỏ gắn bóng và giá đỡ kim loại (stent) đưa qua động mạch đùi hoặc động mạch quay ở cổ tay để đi đến động mạch vành. Tới vị trí xơ vữa, bóng thổi phồng lên mở rộng lòng mạch và đưa vào giá đỡ kim loại giúp dòng máu được lưu thông tốt hơn.
7.4. Phẫu thuật bắc cầu mạch vành
Phương pháp này giúp tạo ra con đường mới để máu giàu oxy có thể đi đến tim dễ dàng hơn. Bác sĩ sẽ lấy một động mạch hoặc tĩnh mạch khỏe mạnh trên cơ thể sau đó kết nối hoặc ghép với động mạch vành bị chặn.
Phương pháp này tìm ẩn không ít rủi ro, vì vậy không phải trường hợp nào cũng có thể thực hiện được.
8. Phòng ngừa xơ vữa động mạch
Như đã chia sẻ ở trên, bệnh lý này khó có thể điều trị dứt điểm trong khi đó lại có biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, việc phòng ngừa là vô cùng cần thiết, chúng không chỉ bảo vệ sức khỏe của bạn mà còn giảm bớt chi phí về sau. Để phòng bệnh, mỗi người hãy thực hiện tốt những liệt kê dưới đây:
– Không hút thuốc lá
– Hạn chế uống rượu bia
– Ăn những thực phẩm lành mạnh
– Duy trì cân nặng ở mức bình thường
– Tập thể dục thường xuyên
– Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng đến 1 năm 1 lần
– Tinh thần thoải mái.
Qua bài viết trên, chắc hẳn bạn đọc đã có đầy đủ thông tin về bệnh xơ vữa động mạch. Hi vọng, chúng sẽ là thông tin bổ ích giúp bạn và gia đình chăm sóc sức khỏe tốt.
>>> VIDEO ĐỀ XUẤT: TÌM HIỂU THÊM VỀ BỆNH XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH
