Gan nhiễm mỡ: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Gan nhiễm mỡ là bệnh lý nguy hiểm, có thể dẫn tới biến chứng viêm gan, xơ gan, thậm chí là ung thư gan. Tuy nhiên, không ít người vẫn chủ quan, cho rằng bệnh vô hại. Vì vậy, hãy bổ sung cho mình kiến thức về bệnh để có phương án điều trị cũng như phòng ngừa hiệu quả.

1. Gan nhiễm mỡ là bệnh gì?

Gan nhiễm mỡ được hiểu là tình trạng mỡ thừa tích tụ quá nhiều, vượt quá mức cho phép. Ở người bình thường, lượng mỡ trong gan chỉ chiếm 2-4% trọng lượng gan. Tuy nhiên, ở những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ, mỡ thừa chiếm ít nhất 5-10% hoặc thậm chí là trên 30% trọng lượng gan.

Gan là cơ quan nội tạng lớn thứ 2 của cơ thể, thực hiện chức năng xử lý thức ăn và nước uống chúng ta nạp vào. Đồng thời, gan giúp thanh lọc đào thải các chất độc ra khỏi máu. Chính vì vậy, khi gan bị tổn thương sẽ khiến cho các cơ quan khác bị ảnh hưởng.

2. Phân loại gan nhiễm mỡ

Tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng, bệnh được chia theo 3 dạng như sau:

2.1. Theo nguyên nhân

• Gan nhiễm mỡ do rượu (AFLD)
• Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

2.2. Gan nhiễm mỡ theo mô học

• Gan nhiễm mỡ đơn thuần
• Viêm gan nhiễm mỡ

2.3. Theo mức độ bệnh

• Gan nhiễm mỡ độ 1: Khi hàm lượng mỡ chiếm 5-10% trọng lượng gan.
• Gan nhiễm mỡ độ 2: Hàm lượng mỡ chiếm 10-25% trọng lượng gan.
• Gan nhiễm mỡ độ 3: Hàm lượng mỡ chiếm trên 30% trọng lượng của gan.

3. Nguyên nhân gây bệnh

Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh, điển hình:

3.1. Thừa cân béo phì

Theo báo của của Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia – Trực thuộc Thư viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ, có tới 30-90% người béo phì mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, những người có cân nặng bình thường nhưng vòng eo to, có nhiều mỡ thừa cũng có nguy cơ tích tụ mỡ thừa trong gan cao hơn người thường.

3.2. Suy dinh dưỡng

Những người suy dinh dưỡng, ăn uống không khoa học, cơ thể không tổng hợp được chất béo để thanh lọc mỡ thừa cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tích tụ mỡ trong gan.

Chưa kể, nhóm người này có lượng đường trong máu thấp, không đủ để tạo ra năng lượng, lúc này cơ thể sẽ tự điều chỉnh bằng cách tăng hấp thụ mỡ để phân giải năng lượng, axit béo đi vào máu vận chuyển đến gan gây ra mỡ gan.

3.3. Uống nhiều rượu bia

Rượu bia là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng mỡ gan. Ethanol trong rượu làm gia tăng việc tiêu hủy lipid ở các mô ngoại biên và acid béo tự do từ mô mỡ đến gan. Từ đó dẫn đến gia tăng mỡ tại gan.

3.4. Do di truyền

Nếu trong gia đình có bố hoặc mẹ bị gan nhiễm mỡ thì bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh bởi có yếu tố di truyền.

3.5. Tuổi tác

Người già, chức năng gan suy giảm, khả năng oxy hóa axit béo trong gan cũng giảm dần dẫn đến tình trạng hạn chế đào thải mỡ thừa trong gan.

Ngoài ra, ở người cao tuổi, tế bào gan bị tổn thương không tự phục hồi dẫn đến hình thành các tổ chức xơ gây xơ gan, viêm gan.

3.6. Do biến chứng của các bệnh lý khác

Các bệnh lý khác như: Tiểu đường, rối loạn lipid máu, suy tuyến giáp, suy tuyến yên… ảnh hưởng tới quá trình tổng hợp mỡ thừa ở gan, dẫn đến gan nhiễm mỡ.

3.7. Chế độ ăn uống thiếu khoa học

Dung nạp quá nhiều thực phẩm chứa cholesterol cao, đặc biệt là chất béo bão hòa như: Dầu dừa, pizza, KFC, đồ ăn chiên xào… vượt quá mức tiêu thụ của cơ thể sẽ chuyển hóa thành mỡ thừa. Các phân tử mỡ lắng đọng vào thành mạch, gan dẫn tới gan nhiễm mỡ.

Ngoài ra, việc sử dụng các loại thuốc như: Glucocorticoid, estrogen tổng hợp, hay tiếp xúc với hóa chất, chất độc… cũng là nguyên nhân dẫn tới bệnh mỡ gan.

4. Triệu chứng gan nhiễm mỡ

Hầu hết, gan nhiễm mỡ không có triệu chứng cụ thể, người bệnh chỉ phát hiện khi đi khám sức khỏe, xét nghiệm máu.Tuy nhiên, bạn có thể dựa vào một số triệu chứng dưới đây để chẩn đoán bệnh:

4.1. Bụng to, gan to

Lượng mỡ tích tụ trong gan cao làm tăng kích thước gan. Nếu sờ dưới hạ sườn phải thấy gan to lớn thì có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, bạn cũng nên chú ý nếu tự nhiên thấy bụng to bất thường.

4.2. Nước tiểu vàng, sẫm màu, phân trắng

Một số trường hợp có thể do dùng thuốc tân dược hoặc uống ít nước nên nước tiểu sẫm màu. Tuy nhiên, biểu hiện này kèm theo phân trắng thì có thể gan của bạn đang gặp vấn đề.

4.3. Buồn nôn và nôn

Những người bị gan nhiễm mỡ thường có biểu hiện chán ăn, đầy bụng, khó tiêu kèm buồn nôn và nôn. Người lúc nào cũng trong trạng thái mệt mỏi. Nguyên nhân là do bài tiết mật hoạt động kém.

4.4. Vàng da, vàng mắt

Chức năng gan suy giảm khiến cho thanh thải bilirubin gặp vấn đề tích tụ dần trong máu dẫn tới bệnh vàng da, vàng mắt.

4.5. Người ngứa ngáy, mề đay

Gan hoạt động kém khiến cho chức năng đào thải độc tố bị ảnh hưởng dẫn tới hiện tượng mẩn ngứa, nổi mề đay.

Ngoài ra, khi gan nhiễm mỡ chuyển sang xơ gan sẽ xuất hiện một số triệu chứng:

• Các sao mạch xuất hiện
• Cổ trướng
• Nam giới ngực to hơn bình thường
• Xuất hiện các mạch máu dưới da to rộng hơn.

Khi xuất hiện các triệu chứng này, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám và kiểm tra sức khỏe để sớm phát hiện và điều trị bệnh kịp thời.

5. Những ai dễ bị gan nhiễm mỡ?

Những đối tượng sau có nguy cơ mắc bệnh:

• Người béo phì, vòng eo lớn
• Đái tháo đường type 2
• Người mắc hội chứng rối loạn mỡ máu
• Người có chỉ số triglyceride cao có nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ chiếm 59%.
• Tuổi: Tuổi càng cao, nguy cơ mắc bệnh càng lớn.
• Giới tính: Tỷ lệ nam mắc bệnh gan nhiễm mỡ cao gấp 2 lần nữ giới.
• Nghiện rượu bia: 90% trường hợp uống rượu bia trên 2 đơn vị/ngày trong thời gian dài có nguy cơ mắc bệnh.
• Người mắc hội chứng buồng trứng đa nang, suy tuyến yên, suy giáp

6. Gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không?

Gan nhiễm mỡ được xem là bệnh lý nguy hiểm, bởi nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn tới biến chứng:

6.1. Viêm gan

Mỡ thừa tích tụ nhiều trong gan làm suy giảm chức năng gan, đồng thời hạn chế vai trò chống độc của gan, tạo điều kiện cho vi rút, vi khuẩn, ký sinh trùng xâm nhập gây viêm gan.

Giai đoạn đầu, biến chứng này không có triệu chứng lâm sàng. Một số trường hợp thì có biểu hiện vàng da, đau tức ngực, cơ thể mệt mỏi, chán ăn.

6.2. Xơ gan

Xơ gan được hiểu là quá trình tổn thương gan mạn tính không phục hồi. Bệnh được đặc trưng bởi sự xơ hóa và hoại tử của tế bào gan.

Theo thống kê có tới 30% trường hợp gan nhiễm mỡ diễn tiến thành xơ gan nếu không được kiểm soát kịp thời.

6.3. Ung thư gan

10% trường hợp xơ gan sẽ tiến triển thành ung thư gan. Có hai loại ung thư gan như Ung thư nguyên phát và ung thư thứ phát. Người bị ung thư gan có tỷ lệ tử vong 50-70% trong 5 năm.

7. Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ tiến hành một số thủ thuật sau:

• Khai thác chế độ ăn uống và sinh hoạt của người bệnh.
• Kiểm tra cơ thể để phát hiện dấu hiệu gan to, vàng da hay không.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm chỉ số men gan AST, ALT, Cholesterol toàn phần, Triglyceride.
• Xét nghiệm hình ảnh: Siêu âm, chụp cộng hưởng từ xác định mỡ gan, chụp cắt lớp…
• Đo độ đàn hồi nếu nghi ngờ xơ gan.
• Sinh thiết gan: Trường hợp nghi ngờ xơ gan, bác sĩ sẽ chỉ định lấy mẫu tế bào gan để xét nghiệm.

8. Điều trị gan nhiễm mỡ như thế nào?

Hiện nay, chưa có một loại thuốc hay phác đồ trong điều trị giảm mỡ gan. Ở mỗi người, nguyên nhân, tình trạng bệnh khác nhau sẽ có phác đồ điều trị khác nhau.

8.1. Thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt

Người bệnh nên thực hiện chế độ ăn uống hợp lý. Sử dụng những thực phẩm tốt cho bệnh như: Cá, rau củ quả, dầu oliu, dầu hạt cải… giúp hạ cholesterol. Hạn chế mỡ động vật, thịt đỏ, nội tạng động vật, gia vị cay nóng, rượu bia… trong thực đơn ăn uống của gia đình.

Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng nên duy trì thói quen luyện tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là người thừa cân béo phì. Các hoạt động thể lực giúp giảm mỡ gan, hạ men gan hiệu quả.

8.2. Giảm lipid máu

Statin và Fibrate là thuốc giảm mỡ máu thường được chỉ định cho những trường hợp bị gan nhiễm mỡ kèm bệnh gan mạn tính.

8.3. Điều trị bệnh lý chuyển hóa đi kèm

Trường hợp đái tháo đường, bác sĩ sẽ chỉ định đưa ra phác đồ điều trị kiểm soát tốt đường máu. Từ đó, sẽ cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ.

8.4. Tác nhân chống oxy hóa

Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã chỉ ra các loại tác nhân oxy hóa được xem là phương pháp giảm mỡ gan hiệu quả.

Vitamin E và C: Sử dụng kết hợp 2 loại vitamin này mỗi ngày sẽ cải thiện đáng kể mô học gan, từ đó giảm mỡ gan, ngăn ngừa xơ gan.

Probucol: Được chỉ định giúp hạ lipid máu, giảm men gan hiệu quả.

Silymarin: Chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ gan.

Trường hợp gan nhiễm mỡ nặng, các phương pháp điều trị trên không cải thiện tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định ghép gan.

Lưu ý: Việc sử dụng vitamin hay chất chống oxy hóa trên phải được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ. Bởi, nếu lạm dụng có thể gây ra những phản ứng phụ. Vì vậy, người bệnh cần hết sức lưu ý.

9. Phòng bệnh gan nhiễm mỡ

“Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, nếu bạn may mắn chưa mắc phải căn bệnh này thì ngay bây giờ, hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa bằng những liệt kê dưới đây:

• Xây dựng khẩu phần ăn lành mạnh;
• Tập thể dục thường xuyên;
• Hạn chế uống rượu bia;
• Duy trì cân nặng hợp lý;
• Luôn có tinh thần thoải mái;
• Khám sức khỏe định kỳ và tầm soát bệnh gan.

Như chia sẻ ở trên, gan nhiễm mỡ có thể gây ra biến chứng nguy hiểm như: xơ gan, ung thư gan… Vì vậy, mỗi người hãy cho mình lối sống khoa học, lành mạnh để phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả.

>>> VIDEO ĐỀ XUẤT: TÌM HIỂU BỆNH GAN NHIỄM MỠ